شاید خیلی‌ها تصورشان این باشد که تنها غول‌های صنعتی و کارخانجات ماشین‌سازی هستند که وسوسه حضور در فوتبال می‌شوند و در این ورزش حرفی برای گفتن خواهند داشت، اما برخی شرکت‌ها در آلمان روی این تفکر خط قرمز کشیده‌اند.

بایرلورکوزن تیمی که در دو فصل گذشته تحت هدایت ژابی آلونسو موفقیت‌های چشم‌گیری کسب کرد و یک فصل هم بایرن‌مونیخ را از تخت پادشاهی به پایین کشید، به‌وسیله شرکتی اداره می‌شود که در صنعت داروسازی برجسته است.

در ادامه مطلبی که پیش‌روی شماست، از شرکت «بایر» و سرمایه‌گذاری‌اش در باشگاه «بایر لورکوزن» بیشتر خواهیم گفت.

شرکت بایر؛ از رنگ تا دارو

شرکت بایر (Bayer AG) امروز یکی از بزرگ‌ترین نام‌های جهانی در داروسازی و زیست‌فناوری است. دفتر مرکزی آن در شهر لورکوزن قرار دارد و حوزه‌هایی چون دارو، بهداشت عمومی، کشاورزی و زیست‌فناوری را پوشش می‌دهد. این شرکت در سال ۱۸۶۳ توسط فریدریش بایر و یوهان فریدریش وسکوت تأسیس شد؛ ابتدا برای تولید رنگ‌های شیمیایی. اما خیلی زود با کشف و توسعهٔ محصولات جدید، به مسیر دیگری قدم گذاشت.

یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های بایر عرضهٔ آسپرین در سال ۱۸۹۹ بود؛ دارویی که هنوز هم در فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی قرار دارد و یکی از پرفروش‌ترین داروهای تاریخ به شمار می‌رود.

گذشته تاریک؛ نقش بایر در جنگ جهانی دوم

با این حال، تاریخ بایر فقط با دستاوردهای علمی شناخته نمی‌شود. شرکت مادر بایر، یعنی IG Farben، در دوران نازی‌ها از کار اجباری در اردوگاه‌های کار بهره می‌برد. بخشی از این فعالیت‌ها در آشویتس III انجام می‌شد؛ جایی که هزاران زندانی به اجبار به کار گرفته شدند. برخی پزشکان و کارکنان مرتبط با بایر حتی در آزمایش‌های پزشکی غیرانسانی روی زندانیان نقش داشتند.

پس از جنگ، IG Farben منحل و بایر دوباره به‌عنوان شرکتی مستقل احیا شد. اگرچه برخی مدیران آن به جرم جنایت جنگی محکوم شدند، اما در دهه‌های بعد دوباره به رأس صنعت آلمان بازگشتند. سال‌ها بعد، مدیران بایر به‌طور رسمی بابت این گذشته عذرخواهی کردند و امروز شرکت با ایجاد بنیادهای پژوهشی و یادبود، خود را متعهد به بازگویی و یادآوری این بخش تاریک تاریخ می‌داند.

شهری در خدمت یک برند

شهر لورکوزن عملاً بر پایهٔ حضور و فعالیت‌های بایر شکل گرفت. باشگاه ورزشی بایر لورکوزن نیز در سال ۱۹۰۴ به‌عنوان محلی برای ورزش کارکنان کارخانه تأسیس شد. همین پیوند تاریخی باعث شد باشگاه از قانون معروف «۵۰+۱» فوتبال آلمان که مالکیت عمده باشگاه‌ها را به اعضا واگذار می‌کند معاف باشد. امروز تیم فوتبال بایر لورکوزن یک زیرمجموعهٔ صددرصدی این شرکت است.

نورکوزن؛ از طعنه تا افتخار

دهه‌ها نام لورکوزن با لقب‌هایی مثل «Neverkusen» (هرگز-کوزن) یا «Vizekusen» (نایب‌قهرمان‌کوزن) گره خورده بود. دلیلش هم ناکامی‌های تلخ در آستانهٔ قهرمانی بود. مشهورترین نمونه، فصل ۲۰۰۲–۲۰۰۱ بود که تیم در حالی که امید سه‌گانه داشت، در لیگ قهرمانان اروپا، بوندس‌لیگا و جام حذفی آلمان همگی به نایب‌قهرمانی رسید. شکست ۲–۱ مقابل رئال مادرید در فینال لیگ قهرمانان با گل فراموش‌نشدنی زین‌الدین زیدان نماد این ناکامی‌ها شد.

این طعنهٔ هواداران رقیب سال‌ها روی دوش تیم سنگینی می‌کرد و حتی به بخشی از هویت فرهنگی باشگاه بدل شد. اما در سال ۲۰۲۴، شاگردان ژابی آلونسو با فتح بوندس‌لیگا بدون شکست و کسب دوگانه داخلی، این برچسب تاریخی را از شانه‌های لورکوزن برداشتند. حالا همان تیمی که به «هرگز قهرمان» مشهور بود، به الگوی استقامت و بازگشت در فوتبال آلمان تبدیل شده است.

از تیم کارگری تا قهرمانی تاریخی

لورکوزن در سال ۱۹۷۹ به بوندس‌لیگا رسید و خیلی زود جایگاه خود را تثبیت کرد. نخستین جام اروپایی این تیم، جام یوفا ۱۹۸۸ بود و در سال ۱۹۹۳ نیز برای اولین بار جام حذفی آلمان را فتح کرد. شاید اوج شهرت تیم در اوایل دهه ۲۰۰۰ بود؛ زمانی که در سال ۲۰۰۲ در سه جام مختلف از جمله لیگ قهرمانان اروپا نایب‌قهرمان شد.

اما لحظهٔ طلایی باشگاه در سال ۲۰۲۴ رقم خورد؛ جایی که شاگردان ژابی آلونسو توانستند نخستین قهرمانی تاریخ خود در بوندس‌لیگا را جشن بگیرند، آن هم بدون حتی یک شکست. لورکوزن با این موفقیت و کسب «دوگانه داخلی» وارد تاریخ فوتبال آلمان شد و رکورد اروپایی ۵۱ بازی متوالی بدون شکست را به نام خود ثبت کرد.

بایر امروز؛ میان گذشته و آینده

بایر اکنون علاوه بر جایگاه جهانی در داروسازی و کشاورزی پایدار، بخشی از مسئولیت خود را در حوزهٔ اجتماعی و تاریخی تعریف کرده است. این شرکت یکی از بنیان‌گذاران صندوق جبران خسارت قربانیان کار اجباری در دوران نازی‌ها بود و امروزه نیز با ایجاد بنیادهایی برای پژوهش دربارهٔ تاریخ خود، به بازخوانی گذشته می‌پردازد.

از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری پایدار بایر در ورزش باعث شده باشگاه بایر لورکوزن از یک تیم کارگری کوچک به یکی از قدرت‌های نوظهور فوتبال اروپا بدل شود. این مسیر ترکیبی است از صنعت، تاریخ، و فوتبال؛ ترکیبی که داستان لورکوزن و بایر را در آلمان منحصربه‌فرد می‌سازد.