پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، فلر یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی استفاده شده در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌هاست که وظیفه آن سوزاندن گازهای اضافی موجود در فرآیند است. وجود فلر حجم زیادی از گازهای مضر را به اتمسفر وارد می‌کند. از این رو، در سال‌های اخیر، تلاش بر این بوده تا از حجم این گازهای اضافی کاسته شود. هر چند این به معنی حذف تجهیز فلر نیست، زیرا وجود این تجهیز به دلیل مسائل ایمنی برای هر فرآیندی ضروری است.
بانک جهانی حجم گاز مشعل مربوط به تأسیسات نفت و گاز را با استفاده از آشکارسازهای مادون قرمز ماهواره‌ای شناسایی می‌کند. سازمان‌های متعددی با بانک جهانی برای توسعه الگوریتم‌های پیشرفته به منظور تشخیص گاز مشعل از سایر منابع داغ و تخمین حجم گاز مشتعل شده با در نظر گرفتن شرایط جوی مانند پوشش ابر، همکاری کرده‌اند.
بانک جهانی به تازگی گزارش جهانی گازهای فلر (Global Gas Flaring Tracker Report)، را منتشر کرده است. طبق این گزارش، که براساس داده‌های ماهواره‌ای تهیه شده، سوزاندن گازهای فلر در سال ۲۰۲۳، ۹ میلیارد متر مکعب (billion cubic meters, bcm)، نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایش داشته و به ۱۴۸ میلیارد متر مکعب رسیده است. این مقدار معادل ۷ درصد افزایش، نسبت به سال ۲۰۲۲ است. درحالی‌که در این مدت تولید نفت تنها یک درصد زیاد شده است. برآورد می‌شود سوزاندن گازهای فلر، در سال ۲۰۲۳، منجر به انتشار ۳۸۱ میلیون تن CO2 معادل (MMtCO2e) شده که از این مقدار، ۳۳۶ MMtCO2e به شکل دی اکسید کربن و ۴۵ MMtCO2e به صورت متان سوزانده‌نشده منتشر شده است. لازم به ذکر است، انتشار متان ناشی از ناکارآمدی احتراق فلر به طور قابل توجهی به گرمایش جهانی (Global Warming) کمک می‌کند. این امر، به ویژه در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت صادق است، زیرا طبق گفته‌های هیأت بین دولتی تغییر اقلیمی (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC)، متان بیش از ۸۰ برابر قوی‌تر از دی‌اکسید کربن به عنوان گاز گرم‌کننده در یک بازه زمانی ۲۰ ساله است.
طبق این گزارش، بیشترین افزایش در سوزاندن گازهای فلر، مربوط به ایران بوده است. در این سال، سوزاندن گازهای فلر ۲/۳ میلیارد مترمکعب (معادل ۱۹ درصد) نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایش داشته، در حالی که تولید نفت، در این سال، تنها ۱۰ درصد زیاد شده است. این امر منجر به افزایش ۸ درصدی شدت سوزاندن (Flaring Intensity) از ۳/۱۴ مترمکعب در هر بشکه در سال ۲۰۲۲ به ۴/۱۵ مترمکعب بر بشکه در سال ۲۰۲۳ شد که بالاترین رقم ثبت شده برای ایران از زمان آغاز تخمین‌های ماهواره‌ای برای پایش سوزاندن گازهای فلر در سال ۲۰۱۲ است. براساس گزارش منتشر شده بانک جهانی، ایران از نظر حجم گازهای سوزانده شده در سال ٢٠٢٣، با ۴۲/۲۰ میلیارد متر مکعب (معادل تقریباً دو فاز گازی پارس‌جنوبی)، بعد از روسیه در مقام دوم قرار دارد. این درحالی است که مقدار سوزاندن گازهای فلر در عربستان، در همین سال تنها ۴۹/۲ میلیارد متر مکعب بوده است.
هرچند افزایش اشتعال گازهای فلر با افزایش تولید نفت همراه بوده با این حال، افزایش شاخص شدت سوزاندن، حاکی از عدم سرمایه‌گذاری لازم در ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای کاهش سوزاندن گازهای فلر و بهره‌برداری از آنهاست. جمع‌آوری گازهای مشعل ضمن منافع مستقیم اقتصادی، دارای منافع غیرمستقیم زیادی همچون کاهش آلودگی‌های محیط زیستی است و در برنامه ششم توسعه نیز تاکید ویژه‌ای به جمع‌آوری این گازها شده است. با توجه به آثار مخرب سوزاندن گازهای فلر و ارزش اقتصادی این گازها، پرسش اصلی این است که چرا تاکنون اقدامات کافی در این خصوص انجام نشده است؟
سید احسان مرعشی-کارشناس انرژی
منبع:
ارسال نظر