پایگاه خبری تحلیلی ایراسین، شهرستان کوچک «پاراکاله» در مرکز فیلیپین، پُر از مغازه‌های گروبرداری است. دلیلش این است که زیر شهر «پاراکاله» پر از طلاست. شرلی سوزارا، نایب‌رئیس یک انجمن معدنی محلی، می‌گوید آنقدر طلا هست که یک دهه پیش مقامات محلی مجبور شدند به مردم بگویند برای جلوگیری از فروریختن خانه‌هایشان، حفاری زیر آنها را متوقف کنند. اما قرار گرفتن خانه‌ها روی این فلز گرانبها هزینه داشته است. سوزارا با اشاره به قفسه سینه‌اش می‌گوید: «مدت‌ها پیش متوجه بیماری‌های مرموز شدیم؛ نوعی مسمومیت در ریه‌هایمان. اما نتوانستیم بفهمیم از کجا آمده است.»
در معادن کوچک طلا در فیلیپین و در سراسر جهان، برای جداسازی فلز طلا از سنگ طلا، از جیوه استفاده می‌شود و کارگران معدن و محیط‌زیست اطراف آنها را مسموم می‌کند. بعد از اینکه سازمان محیط‌زیست «بن تاکسیک» در سال ۲۰۱۰ از پاراکاله دیدن کرد متوجه شد حجم جیوه موجود در هوا بیشتر از حد استاندارد است و دیگر راز بیماری ریه ساکنین آشکار شد. سوزارا می‌گوید: «نقطه‌ها را به هم وصل کردیم و به تجربه‌ای وحشتناک رسیدیم.» پی بردن به واقعیت برای پسر عموی سوزارا، معدنچی ۴۰ ساله‌ای که در اکتبر ۲۰۲۳ بر اثر بیماری ریوی جان خود را از دست داد، دیگر دیر شده بود. او همسر و ۹ فرزند داشت و یک سال با علائم سردرد شدید، به بیمارستان رفت و آمد می‌کرد.
اگرچه دولت فیلیپین در سال ۲۰۱۲ استفاده از جیوه را در معادن کوچک طلا ممنوع کرد، هنوز هم در سطح گسترده از آن استفاده می‌شود. اما برنامه سازمان ملل به نام «پلنت‌گلد» (طلای سیاره) شهر پاراکاله را به عنوان یکی از چند مکان آزمایش روشی جدید برای استخراج طلا از سنگ، بدون استفاده از جیوه انتخاب کرده است.
با توجه به اینکه طبق ارزیابی‌ها حدود ۱۵ میلیون نفر در معادن طلای کوچک کار می‌کنند، هدف مدل پلنت‌گلد این است که در سراسر جهان تکرار شود.
فیلیپین یکی از هشت کشوری بود که برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ برای اجرای آزمایشی این برنامه انتخاب شد و در سال گذشته، ۱۵ کشور دیگر هم اضافه شدند. طراحان امیدوارند که سیستم فرآوری جدید نمونه‌ای برای سایر مناطق استخراج طلا ارائه کند - از مغولستان گرفته تا منطقه «مادره دی دیوز» در جنوب شرقی حوضه آمازون در پرو. در فرآوری معمولی، جیوه با سنگ طلای خرد شده مخلوط می‌شود و به تکه‌های این فلز گرانبها می‌چسبد و ذرات براق مخلوط طلا-جیوه را تشکیل می‌دهد. سپس این مخلوط حرارت داده می‌شود تا فلز جدا شود و طلا برای تصفیه باقی بماند. اما این فرآیند، بخارات جیوه را در هوا آزاد می‌کند و به آبراهه‌ها نفوذ می‌کند و می‌تواند در بدن ماهی‌ها و سایر موجودات زنده جمع شود.
مطالعات نشان داده که قرار گرفتن در معرض حتی مقدار کمی جیوه می‌تواند به سیستم عصبی مرکزی حمله و آسیب جدی وارد کند: از ریزش مو و اختلال بینایی در کوتاه مدت گرفته تا بیماری ریوی، فلج و نقایص مادرزادی پس از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آن. برنامه پلنت‌گلد به جای استفاده از یک فرآیند شیمیایی، از فیزیک برای تکان دادن ذرات سنگین طلا با استفاده از یک دستگاه گریز از مرکز استفاده می‌کند و سپس آنها را در یک مخروط مارپیچی بزرگ می‌چرخاند. پلنت‌گلد پس از چند ماه آزمایش مدعی است که می‌تواند در هر تن سنگ طلا، به اندازه اضافه کردن جیوه، با این دستگاه طلا جدا کند.
تجهیزاتی که در پاراکاله و در سایت دیگری در شهر «ساگادا» در شمال فیلیپین استفاده می‌شود، در سال ۲۰۲۵ به مالکیت انجمن‌های معدنی محلی منتقل می‌شود. اما برای سایر جوامع در سراسر کشور، معدنکاران باید خودشان سرمایه جمع کنند تا این تجهیزات ساخته شود. قیمتش هم ارزان نیست و تاکنون فقط مهندس‌هایی که در اختیارش داشتند، از آن استفاده کرده‌اند. در حالی که اداره معادن و علوم زمین (MGB) دولت فیلیپین و پلنت‌گلد بیش از ۳۲ میلیون پزو (معادل ۴۲۹ هزار پوند) برای ساخت تاسیسات در پاراکاله و آموزش استفاده از آن به مردم محلی هزینه کرده‌اند، اما اصرار دارند معدنکارانی که دیگر قرار نیست دائماً جیوه بخرند، این هزینه را ظرف سه سال بپردازند.
اما برای جوامع معدنی که درآمد اکثر مردم کمتر از حداقل دستمزد است، برآمدن از پس هزینه این تجهیزات بدون سرمایه‌گذاری خارجی امکان‌پذیر نیست. سارا ماری پانتی آویادو، افسر اطلاعات دولت در منطقه‌ای که پاراکاله را هم شامل می‌شود، می‌گوید در شرایطی که بیشتر معادن هنوز به طور غیرقانونی فعالیت می‌کنند، پیگیری این موضوع دشوارتر هم می‌شود. پانتی آویادو در نزدیکی یک خانواده معدنچی بزرگ شده و بازی با جیوه را در دوران کودکی به یاد می‌آورد. او می‌گوید: «بازی با جیوه سرگرم‌کننده است، چون از دست لیز می‌خورد و نمی‌توانید آن را بگیرید.» حالا او برای دولت محلی کار می‌کند و با معادنی سروکار دارد که تلاش می‌کنند مجوز بگیرند و کارشان را قانونی کنند. او می‌گوید: «این مهم‌ترین گام برای ایمن‌سازی معادن است، اما فرآیندش بسیار سخت و طولانی است.»
در پاراکاله، تنها سه منطقه برای امکان استخراج معادن در مقیاس کوچک مجوز رسمی دارند، در حالی که بیش از ۳۰ درخواست در حال بررسی هستند و رسیدگی به برخی از آنها تقریباً یک دهه طول کشیده است. پانتی آویادو و سایر حامیان تلاش می‌کنند فعالیت بخش غیررسمی را قانونی کنند، اما سایر کارشناسان ترجیح می‌دهند استخراج طلا برای همیشه پایان یابد. استفان لزاک، محقق دانشگاه آکسفورد که در مورد استخراج طلا در مقیاس کوچک مطالعه می‌کند، می‌گوید: «استفاده از جیوه فاجعه است و زندگی مردم را نابود می‌کند.» او با اشاره به مشکلاتی مثل جنگل‌زدایی، آلودگی آب و شرایط کاری خطرناک، معتقد است حتی اگر روشی روی زمین پیدا شود که برای استخراج طلا از جیوه استفاده نکند، باز هم این صنعت در حد گسترده‌ای مخرب است. با این حال، پانتی آویادو می‌گوید در پاراکاله که از هر پنج نفر مردم محلی، درآمد چهار نفر به طلا وابسته است، متوقف کردن استخراج معدن امکان‌پذیر نیست و فقط این بخش را بیش از پیش زیرزمینی می‌کند.
منبع: Guardian
ارسال نظر